ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า เมื่อถึงฤดูกาลแห่งขันกีฬาทีไร เราคนไทยต่างก็อยากเห็นนักกีฬาของเราก้าวไกลไปถึงในตำแหน่งแชมป์ของทุกๆ ประเภทกีฬา ไม่ว่าจะแข่งระดับอาเซียน เอเชีย หรือว่าระดับโลกอย่างโอลิมปิกซึ่งปัจจัยสำคัญหนึ่งที่จะมีบทบาททำให้ฝันของกองเชียร์ทุกคนเป็นจริงได้นั้น นอกจากตัวนักกีฬาเองแล้วก็คือ “โค้ช” ที่มีหน้าที่ในการทำทุกวิถีทางเพื่อผลักดันให้นักกีฬาก้าวไปให้ถึงจุดหมาย แต่ทั้งนี้ โค้ชนักกีฬาเองก็มีอยู่ด้วยกันหลายประเภทเช่นกัน แต่หนึ่งในตำแหน่งโค้ชสำคัญที่มีบทบาทในการดูแลเติมขีดจำกัดของศักยภาพนักกีฬาให้คู่ควรกับแชมป์นั้น ก็คือ Strength and Conditioning Coach หรือ S&C Coach นั่นเอง
Strength and Conditioning คืออะไร?
แต่แรกเริ่มเดิมทีสำหรับการแข่งขันกีฬานั้น เราทุกคนต่างมักมีความคิดเชื่อมโยงกับคำว่า “Strength” หรือ “ความแข็งแกร่ง” เป็นที่ตั้งเสมอ หมายความง่ายๆ ว่า การจะเป็นนักกีฬาที่มีโอกาสประสบความสำเร็จได้นั้น ความแข็งแกร่งต้องมาก่อน และแน่นอนว่าจะนำไปสู่การฝึกที่เน้นไปที่การยกเวท สร้างกล้ามเนื้อและพละกำลังเป็นส่วนใหญ่ แต่เมื่อวันเวลาผ่านไป โลกของวงการกีฬาก็ค่อยๆ ได้เรียนรู้ว่า “แค่กล้ามที่แข็งแรง ไม่อาจทำให้นักกีฬาเป็นแชมป์ได้” แต่ยังต้องมีองค์ประกอบอื่นๆ อีกร่วมด้วย ไม่ว่าจะเป็น ความอึด ความว่องไว ความคล่องแคล่ว การเคลื่อนไหวร่างกายที่สอดคล้องกัน ความสมดุลของร่างกายที่ทำให้การบาดเจ็บนั้นลดลง ฯลฯ
ซึ่งจะใช้มากใช้น้อยแค่ไหน ก็เป็นไปตาม “เงื่อนไข” ของชนิดกีฬานั้น อย่างเช่น นักอเมริกันฟุตบอล หรือที่เราเรียกกันว่านักกีฬาศึกคนชนคน ก็ไม่ได้อาศัยแค่กล้ามโตแข็งแกร่งเท่านั้น แต่ยังต้องวิ่งเร็ว อึด คล่องแคล่วมากๆ ด้วย ถึงจะมีโอกาสประสบความสำเร็จและพาทีมเข้าใกล้แชมป์ได้มาก
ซึ่ง “เงื่อนไข” เหล่านี้ในแต่ละประเภทกีฬานั่นเอง ที่เป็นที่มาของคำว่า Conditioning ใน Strength and Conditioning Coach ที่จะหมายความว่า โค้ชคนนั้นๆ ต้องไม่เพียงแค่ฝึกนักกีฬาให้กล้ามโตได้อย่างเดียว แต่ต้องรู้ด้วยว่า จะต้องฝึก “สภาพร่างกายนักกีฬาอย่างไรอีกบ้าง” ให้สามารถเพิ่มขีดจำกัดและสมรรถภาพร่างกายของนักกีฬาคนนั้นให้สมบูรณ์พร้อมและเหมาะกับการเป็นแชมป์ให้ได้มากที่สุด
Strength and Conditioning Coach ต้องมีคุณสมบัติอย่างไร?
ปัจจุบันในวงการกีฬาระดับสากลนั้น Strength and Conditioning Coach ถือได้ว่าเป็นอาชีพที่จำเป็น สำคัญ และได้รับความนิยมมาก เพราะมีส่วนสำคัญต่อการพานักกีฬาหรือทีมกีฬาให้คว้าแชมป์ได้สำเร็จ ทั้งนี้ คุณสมบัติของ S&C Coach ที่ต่างประเทศยอมรับและตั้งเกณฑ์เอาไว้ มีหลักๆ 3 ข้อคือ
1. เป็นผู้ได้รับใบประกอบวิชาชีพด้าน Strength and Conditioning จากสถาบันที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล
2. เป็นผู้ที่มีประสบการณ์ในงานด้าน Strength and Conditioning มาก่อน
3. เป็นผู้สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรีขึ้นไปในสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับการกีฬา
ทั้งนี้ จากองค์ประกอบทั้ง 3 ข้อนั้น ใบ Certification ด้าน Strength and Conditioning ถือเป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพราะนั่นคือการการันตีได้ว่า เป็นผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้จริง ส่วนสำหรับคนที่ไม่มีประสบการณ์ จะมีประสบการณ์ได้ก็ต้องมีใบประกอบวิชาชีพก่อนนั่นเอง
Strength and Conditioning Coach ในเมืองไทยมีมากแค่ไหน?
สำหรับต่างประเทศนั้น S&C Coach ถือได้ว่ามีมากแล้ว แต่ในเมืองไทยยังต้องบอกว่ามีน้อยอยู่ แม้จะเป็นที่รู้จักและได้รับความนิยมแพร่หลายมากขึ้นกว่าแต่ก่อนก็ตาม ทั้งนี้ ในวงการกีฬาบ้านเรา S&C Coach ที่อยู่กับนักกีฬาทีมชาติ ส่วนใหญ่ก็จะเน้นไปที่คนที่มีประวัติการศึกษาสูงๆ จบปริญญาโทปริญญาเอก ซึ่งแม้จะเป็นเรื่องดีที่การันตีได้ว่าจะเป็นโค้ชมากความสามารถ แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นกำแพงกั้น ให้คนที่จบเพียงแค่ปริญญาตรี แต่มีใบประกอบวิชาชีพด้านนี้ มีโอกาสน้อยลง
ซึ่งหากเราเทียบกับต่างประเทศ ที่ไม่ได้จำกัดเรื่องวุฒิการศึกษามากนัก จึงทำให้วงการ S&C Coach บ้านเราเติบโตได้น้อยกว่า เพราะคนรุ่นใหม่ๆ รู้สึกว่ามี Career Path ที่ยาก ซึ่งเมื่อเป็นแบบนั้น ก็เลยส่งผลต่อ “ชุดความรู้ด้าน Strength and Conditioning” ที่จะไม่เติบโตงอกเงยในบ้านเรา เพราะ คนอยากทำงานสายนี้รู้สึกว่าโตยาก และปลายทางก็คือ วงการกีฬาบ้านเราก็จะพัฒนาได้ไม่มากเท่ากับระดับสากล ซึ่งแน่นอนว่า โอกาสในการคว้าแชมป์ของนักกีฬาไทยในเวทีระดับโลก ก็จะลดน้อยลงไปด้วยนั่นเอง
การกีฬาไม่ได้เป็นแค่เรื่องสำหรับนักกีฬา แต่เป็นเรื่องความสำเร็จของประเทศ เมืองไทยเราจะมีนักกีฬาที่เก่งๆ ได้ ก็ต่อเมื่อมีโค้ชที่ดี และเมืองไทยจะเป็นเมืองที่มีโค้ชดีๆ ได้ ก็คือเมื่อ ชุดความรู้ ระบบการศึกษา ระบบสายอาชีพด้านโค้ชนักกีฬาในบ้านเรา ได้รับการดูแลที่ดี วางรากฐานที่ดีด้วย
ดังนั้น ถ้าถามว่าชาตินี้ กองเชียร์ชาวไทยจะมีโอกาสได้เห็นนักกีฬาไทยก้าวไกลสู่แชมป์ระดับโลกมากกว่าที่เคยผ่านๆ มามากน้อยแค่ไหน คำตอบก็คงต้องย้อนกับไปดูว่า เราสามารถทำให้ “ระบบการศึกษา” และ “ระบบสายอาชีพ” ที่สนับสนุนวงการกีฬาในบ้านเรานั้น ได้รับการดูแลพัฒนามากน้อยแค่ไหน
