ทุกวันนี้ใครๆ ก็รักและมีใจอยากที่จะออกกำลังกายด้วยกันทั้งนั้น เพียงแต่ว่าบางที “ความอยากออกกำลังกาย” ที่หลายๆ คนมี ก็อาจได้รับอิทธิพลมากจาก “คนอื่น” เสียมากกว่าที่จะเกิดจากความรู้สึกในจิตใจตัวเองจนทำให้นำไปสู่การออกกำลังกายที่สุดท้ายแล้ว ก็ไม่ได้ผลลัพธ์อย่างมีประสิทธิภาพเท่าที่ควร แถมอาจยังก่อให้เกิดอันตรายขึ้นกับตัวเองได้อีกต่างหาก ดังนั้น เพื่อเป็นแนวทางในการออกกำลังกาย ของคนที่กำลังเริ่มต้นตั้งเป้าหมายในการฝึกซ้อมอะไรสักอย่าง สิ่งสำคัญ 6 ข้อต่อไปนี้ คือหลักการที่เราต้องใส่ใจ ตอบคำถามและกำหนดขึ้นให้มีครบก่อนให้ได้ เพื่อให้การออกกำลังกายของเราเป็นผลดี และมีประสิทธิภาพมากที่สุด
1. ตัวเราเองแข็งแรงแค่ไหน?
ข้อนี้ถือว่าสำคัญที่สุด เพราะถ้าเราไม่ตอบคำถามที่ว่านี้ให้ชัด ก็อาจกลายเป็นทำให้ตัวเองเสี่ยงบาดเจ็บได้มากที่สุด หลายครั้งเลยเมื่อหัวใจเกิดความรู้สึกว่า อยากหุ่นดีแบบคนนั้น อยากแข็งแรงแบบคนนี้ อยากเก่งเหมือนนักกีฬาคนนั้น อยากทำให้ได้แบบแชมป์คนนี้ ฯลฯ แล้วเราก็ “กระโดด” ลงไปฝึกแบบไอดอลเหล่านั้นทันที โดยไม่คำนึงเลยว่า “ตัวเราเองนั้นอยู่ระดับไหน?” ระดับสมรรถภาพร่างกาย หรือ Fitness Level นั้น คือหัวใจสำคัญของการเริ่มต้นออกกำลังกายที่เราควรรู้ เพราะหากเรายังไม่เคยออกกำลังกายมาก่อนเลย ยังไม่ได้ฝึกอะไรมามากเลย แล้วเอาความอยากเป็นตัวตั้ง ข้ามขั้นไปออกกำลัง ไปฝึกในระดับที่เกินตัวจนเกินไป
ผลตอบแทนที่ได้รับกลับมาก็คือ ความบาดเจ็บที่ทำให้สุดท้ายเราก็ไปไม่ถึงฝัน เพราะเลิกล้มความตั้งใจไปก่อน เพราะมันยากเกินไป และทำให้เรามีแต่เจ็บซ้ำซากไม่รู้จักจบสิ้น ดังนั้น ต้องดูระดับร่างกายของตัวเองให้ดี ไม่เคยยกน้ำหนัก 10 กิโลกรัมมาก่อนก็ต้องค่อยๆ เพิ่มน้ำหนักไปทีละขั้น ไม่เคยวิ่งมาก่อนเลยก็ค่อยๆ เริ่มจาก 1 กิโล 2 กิโลไปก่อน อย่าเพิ่งใจร้อนไป 10 กิโล 20 กิโล เพราะมันเสี่ยงทำให้เราล้มเหลวมากกว่าจะทำให้ประสบความสำเร็จ
2. เราจะออกกำลังกาย ด้วยเป้าหมายอะไร?
ถ้าเริ่มต้นออกเดินทางโดยไร้จุดหมาย สุดท้ายเราก็จะตายระหว่างการเดินทางในที่สุด กับการออกกำลังกาย หรือการฝึกซ้อมกีฬาอะไรก็แล้วแต่ก็เช่นกัน ที่เราจำเป็น “ต้องกำหนดเป้าหมาย” ในการทำกิจกรรม ในการลงแรงนั้นของเราด้วยว่า จะเป็นการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ เพื่อควบคุม ลด น้ำหนัก เพื่อสร้างรูปร่างในฝัน เพื่อคัดตัวนักกีฬา เพื่อเพิ่มศักยภาพร่างกายตนเองสำหรับผลลัพธ์ในการแข่งขันกีฬา เพื่อเป็นแชมป์การแข่งขันรายการต่อไป ฯลฯ เป้าหมายเหล่านี้จะทำให้เราเริ่มต้นออกกำลังกายและฝึกซ้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะเราจะเดิน จะมุ่งหาทาง จัดโปรแกรมในการฝึกซ้อม ให้ได้ผลลัพธ์อย่างที่ต้องการ เราจะเห็นพัฒนาการตัวเอง มีกำลังใจในการฝึกซ้อม และไม่ย่อท้อเลิกล้มง่ายๆ มีเกณฑ์วัดผลการฝึกของตัวเองที่กระตุ้นให้เราไปต่อจนกระกว่าจะถึงเป้าหมายในที่สุด กลับกันเลยหากเราไร้เป้าหมายในการฝึก สุดท้ายแล้วเราจะเบื่อ และเลิกล้มทุกอย่างที่เราทำไปในที่สุด
3. ออกกำลังแบบไหน ฝึกอย่างไร ที่ทำให้เราบรรลุเป้าหมาย?
หลังจากการรู้เป้าหมายตัวเองแล้ว อีกหนึ่งสิ่งสำคัญก็คือเราต้องรู้ว่า “เราต้องใช้รูปแบบการฝึกหรือการออกกำลังกายแบบไหน?” เพื่อให้ได้ผลลัพธ์อย่างที่เราต้องการ จะเป็นการวิ่ง การออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ เวทเทรนนิ่ง ฯลฯ เราต้องทราบให้ได้ว่า “เป้าหมายของเรา” ต้องการการฝึกแบบใดบ้างเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีขึ้นอย่างที่เราต้องการ ต้องฝึกอย่างไรเพื่อให้วิ่งเร็วขึ้น เพื่อให้อดขึ้น เพื่อให้กระโดดไกลขึ้น สูงขึ้น เคลื่อนไหวได้เร็วขึ้น ฯลฯ เพราะหากเลือกรูปแบบการฝึกที่ไม่ถูกต้อง ไม่ตอบโจทย์ ศักยภาพร่างกายของเราก็จะไม่ได้รับการพัฒนาจนไปถึงขั้นที่ประสบความสำเร็จได้ตามเป้าหมาย
4. ต้องออกกำลังกาย และฝึกซ้อม แค่ไหน เท่าไร?
การออกกำลังกายเพื่อดูแลสุขภาพตัวเอง สสส. แนะนำเอาไว้ว่าประมาณ 150 นาทีต่อสัปดาห์ คำแนะนำนี้เป็นเพียงแค่เกณฑ์คร่าวๆ ที่กระตุ้นให้คนเราหันมาใส่ใจกับการออกกำลังกายเท่านั้น แต่ถ้าเป็นการออกกำลังกาย การฝึกซ้อมส่วนบุคคลล่ะก็ เราเองก็ต้องกำหนด “ระยะเวลา” ในการออกกำลังกายของตัวเองให้ชัดเจนเช่นกัน ซึ่งก็ต้องกำหนดให้สอดคล้องกับเป้าหมายที่ตั้งไว้ด้วย เพราะคงเป็นไปไม่ได้ที่จะออกกำลังกายเพียงแค่วันละ 30 นาที 3 วันต่อสัปดาห์ แล้วอยากจะเป็นนักกีฬา นักวิ่งมืออาชีพให้ได้ ผลลัพธ์ของเป้าหมายที่เราอยากได้จะเป็นจริงได้แค่ไหน ก็อยู่ที่การวางระยะเวลาในการออกกำลังกาย ในการฝึกซ้อมของเราด้วยว่า “เหมาะสม และเพียงพอต่อการพัฒนาศักยภาพร่างกายของเราหรือเปล่า?” กี่ครั้งต่อสัปดาห์ กี่นาทีต่อวัน ต่อเนื่องกันเป็นระยะเวลากี่เดือนกี่ปี ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ เราควรกำหนดให้ชัดเจน เพื่อสร้างกรอบแนวทาง สร้างวินัยอันจะนำไปสู่ปลายทางของความสำเร็จได้ในที่สุด
5. อุปกรณ์ในการฝึกซ้อมและออกกำลังกายใดเหมาะสมที่สุด?
ถึงแม้ใครจะบอกว่า “การวิ่ง” เป็นการออกกำลังกายที่ไม่ต้องใช้อุปกรณ์อะไรเลย แค่รองเท้าคู่เดียวก็จบ เพราะวิ่งตามสวนสาธารณะได้ แต่รองเท้าคู่เดียวที่ใช้ในการวิ่งนั้น เราก็ต้องเลือกให้ถูกต้องเหมาะสมด้วย เพราะหากใส่รองเท้าไม่เหมาะกับการวิ่งออกกำลังกายในการฝึกซ้อม ก็จะทำให้อาจเกิดโอกาสบาดเจ็บ และส่งผลเสียต่อการฝึกซ้อมได้ในที่สุด ดังนั้น อุปกรณ์ การแต่งกายต่างๆ ก็เป็นสิ่งที่เราต้องรู้ และเลือกใช้อย่างเหมาะสมด้วย เพื่อให้การฝึกซ้อมของเราไม่เป็นการทำร้ายตัวเอง และสามารถก่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดี เป็นไปตามอย่างที่ใจเราคาดหวัง
6. ข้อจำกัดและเงื่อนไขของร่างกายตัวเอง
ร่างกายแต่ละคนไม่เหมือนกัน ทั้งความแข็งแกร่ง สรีระ ตลอดจนความสมบูรณ์พร้อม ดังนั้น เราเห็นคนอื่นฝึกหนักได้ ฝึกแบบนั้นได้ ก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะทำแบบเข้าได้ ฝึกแบบเขาได้เลยในทันที หรือเงื่อนไขในด้านสุขภาพของบางคน เช่นการมีโรคประจำตัว ก็จะส่งผลทำให้เรา ต้องดูแลโปรแกรมการฝึกของเราให้พิถีพิถันมากกว่า คือการออกกำลังกายของเราจะใช้รูปแบบเดียวกับคนอื่นไม่ได้ เพราะสุขภาพร่างกายของเราไม่เหมือนกันกับคนอื่น ดังนั้น อย่าเผลอลืมคำนึงถึงข้อจำกัด และเงื่อนไขของร่างกายตนเองด้วย เพื่อให้เรายังสามารถดีไซน์การออกกำลังกาย การฝึกซ้อมได้อย่างเหมาะสม ไม่เป็นการทำร้ายตัวเอง และนำพาตัวเองไปสู่จุดหมายปลายทางได้ในที่สุด
การออกกำลังกาย หรือการฝึกซ้อม ที่ปราศจากการตอบคำถาม และการพิจารณาแนวทางทั้ง 6 ข้อดังกล่าว ไม่เพียงแต่จะทำให้ไม่สามารถบรรลุเป้าหมายในการออกกำลังกายได้เท่านั้น แต่ยังสร้างโอกาสทำให้ตัวเราเองได้รับอันตราย และมีความเสี่ยงที่จะสุขภาพแย่ลงไปกว่าเดิมอีกด้วย การมีไอดอลในการออกกำลังกาย มีต้นแบบของการฝึกซ้อมเพื่อไปให้ถึงเป้าหมายนั้นเป็นสิ่งดี แต่เราก็ต้องคำนึงถึง “ความสามารถของตัวเราเอง” สภาพร่างกายของตัวเราเอง และ ความรู้สึกความตั้งใจจริงๆ ของตัวเราเองด้วย ว่าอยู่ในระดับไหน เพื่อจัดการวางโปรแกรมการออกกำลังกายให้สอดคล้องกัน เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ของการฝึกซ้อมที่มีประสิทธิภาพและเป็นผลดีต่อตัวเราให้ได้มากที่สุด
